ILAY TENA JOSOA

Hodinihina mandritra ny herinandro:

1 Kor. 10:1-13; Mat. 2:15; Jos. 1:1-3; Asa. 3:22-26; Heb. 3:7-4:11; 2 Kor. 10:3-5.

Tsianjery:

"Ary izany dia nanjo azy mba ho anatra, sady voasoratra izany ho fananarana antsika izay niharan'ny faran'izao tontolo izao." - 1 Kôr. 10:11.

Tsapa ao amin'ny bokin'i Josoa fa manondro zava-misy lehibe lavitra noho ny tenany ny fiainan'ilay ilay mpandray anjara fototra ao. Hitantsika manerana ny Soratra Masina izany fitsipika izany, toy ny amin'ny tany Kanana, izay tandindon'ny fanantenantsika mandrakizay ny amin'ny tany vaovao. Ary mazava loatra fa manondro zava-misy lehibe lavitra ny fanompoana tao amin'ny fitoerana masina teto an-tany: "Fa Kristy kosa, rehefa tonga ho Mpisoronabe ny amin'ny zavatra tsara ho avy, dia namaky teo amin'ny tebernakely lehibe lavitra sady tsara lavitra, izay tsy nataon-tanana, izany hoe, tsy isan'izao zavatra ary izao." - Heb. 9:11.

Kanefa mipetraka ny fanontaniana: Amin'ny fomba ahoana no anondroan'ny tantaran'i Josoa toe-javatra ho tanteraka any amin'ny hoavy? Ahoana no hahazoantsika antoka fa marina ny fanazavana toy izany ilay boky? Inona ireo fitsipika ara-Baiboly izay mahatonga ny bokin'i Josoa hitaratra ireo zava-misy ao amin'ny TV sy ireo tranga amin'ny andro farany?

Hodinihintsika amin'ity herinandro ity ireo fitsipika natao hahatakarantsika ny hevitr'ireo tandindona ao amin'ny Baiboly. Ho hitantsika fa mirakitra tandindona maro ny Baiboly, ary ny fiainan'i Josoa dia manondro mialoha ny asa fanompoan'ny Mesia sy tandindon'izay efa tanteraka ao amin'ny fiangonana, ary ho tanteraka amin'ny fiafaran'ny tantaran'ny olombelona.

IREO TANDINDONA AO AMIN'NY BAIBOLY

Diniho ireto andinin-tSoratra Masina manaraka ireto izay miresaka momba ny tandindona: Rôm. 5:14, 1 Kôr. 10:1-13, Heb. 8:5, ary ny Heb. 9:23,24. Inona no hevitr'ireo tandindona ireo?

Mampiasa ny teny grika hoe typos, nadika hoe "tandindona" na antitypos, ao amin'ny hoe "tena fitoerana masina", ireo andinin-tSoratra Masina ireo mba hilazana ny fomba namaritan'ireo mpanoratra ny TV ny fifarndraisana misy eo amin'ny andalan-tsoratra na tranga iray ao amin'ny TT, sy ny heviny tamin'ny androny, na amin'ny andro hoavy.

Ny fandinihantsika ireo tandindona ireo dia manazava ny fomba anondroan'ny olona, na tranga, na rafi-pitantanana iray mialoha an'i Jesosy na zava-misy hafa voarakitra ao amin'ny filazantsara. Manondro ny tena izy ny tandindona, toy ny lasitra na endrika izay azo avy amina endrika tena izy tany am-boalohany. Ny tena izy anefa no mahatanteraka amin'ny fahafenoany kokoa ny tanjona kendren'ny tandindona. Araka izany, ny tandindona ao amin'ny Baiboly dia maneho tenan-javatra izay efa nisy tao an-tsain'Andriamanitra, na azo tsapain-tanana izany na ara-kevitra, ary izany no namolavolana ireo tandindona izay manambara zavatra hitranga amin'ny hoavy.

Zava-dehibe ny mahatakatra fa tsy ny hanasongadinana hevitra iray tsy akory no nahatonga ireo mpanoratra ny TV hanazava ny sasany amin'ireo andalan-tsoratra ao amin'ny TT ho tandindon'ny toe-java-mitranga tamin'ny androny. Ny hevitry ny tandindona iray ao amin'ny TT dia efa voazava hatrany ao amin'ireo asa soratra ara-paminaniana mialoha ny hahatanterahany ao amin'ny TV.

Jereo ny fisehoan'i Davida ao amin'ny TT, avy eo ny fomba anehoana azy ao amin'ny TV, amin'ny maha tandindona azy. Inona ny lesona azontsika ianarana momba ny tandindona sy ny asany avy amin'io ohatra io?

a. Davida (Sal. 22:2, 15-19):

b. Ilay Davida vaovao (Jer. 23:5; Isa. 9:5,6; Isa. 11:1-5):

d. Ilay tena Davida (Jao. 19:24):

Rehefa dinihina ireo andininy ireo dia hitantsika fa ao amin'ny TT ihany no misy ny fanalahidy hamantarana ny hevitr'ireo tandindona ao amin'ny Soratra Masina. Izany hoe notarihin'ny Fanahy Masina hampiasa ireo tandindona ao amin'ny TT ny mpanoratra ny Testamenta Vaovao, izay ny TT no Soratra Masina nananany, mba hanambara ny "fahamarinana izay efa ao aminy" (2 Pet. 1:12), indrindra momba an'i Jesosy sy ny asa fanompoany.

NY TANDINDONA SY NY TENA IZY

Tsy azon ireo mpandinika sy mpanazava ny Baiboly atao ny manapa-kevitra araka izay tiany ny amin'izay tokony ho tandindona ao amin'ny Baiboly, na ny fomba nahatanterahan izany tandindona manokana izany ao amin'ny TV sy amin'ny hoavy. Ny Baiboly ihany no mariome fepetra sy fitsipika momba ny fahatakarana ny hevitr'ireo tandindona ao aminy.

Toy izany koa, ambara ao amin'ny TV ao anatin'ny dingana telo miavaka tsara ny fahatanterahan'ny tandindona iray: (1) eo amin'ny fiainan'i Kristy, (2) eo amin'ny fiainan'ny fiangonana, ary (3) amin'ny andro farany.

Hitantsika manerana ny Baiboly ireo tandindona sy tena izy ireo, ary manampy ny mpamaky tokoa amin'ny fahatakarana ny voalazan'ny Baiboly sy ireo fahamarinana ampianarin'ny Tenin'Andriamanitra momba an'i Jesosy, ny famonjena, ary ny fanantenana faratampony ananantsika.

Diniho ireto tandindona ao amin'ny TT ireto: ny Isiraely, ny tantaran ny Eksodosy, ary ny fitoerana masina. Ahoana no mahatanteraka ny tsirairay amin'ireo ao anatin'ireo dingana telo voalaza teo?

1. Ny Isiraely

a. Eo amin'ny fiainan'i Kristy (Mat. 2:15):

b. Eo amin'ny fiainan'ny fiangonana (Gal. 6:16):

d. Amin'ny andro farany (Apôk. 7:4-8,14):

2. Ny tantaran'ny Eksodosy

a. Eo amin'ny fiainan'ı Kristy (Mat. 2:19-21):

b. Eo amin'ny fiainan'ny fiangonana (2 Kôr. 6:17):

d. Amin'ny andro farany (Apôk. 18:4):

3. Ny Fitoerana Masina

a. Eo amin'ny fiainan'i Kristy (Jao. 1:14: Jao. 2:21; Mat. 26:61):

b. Eo amin'ny fiainan'ny fiangonana (1 Kör. 3:16, 17,2 Kôr.6:16):

d. Amin'ny andro farany (Apok. 3:12; Apok. 11:19; Apôk. 21:3: Apok. 21:22):

"Koa satria iray ihany ny Mpanoratra ny Soratra Masina: Andriamanitra, dia tsy misy mifanipaka fa mifandrindra ireo ampahany isan-karazany ao amin'ny Soratra Masina. (...) Tsy mety hifanohitra fa mifameno tsara ireo foto-pampianarana rehetra ao amin'ny Baiboly; ny fanazavana ny andalan-tsoratra tsirairay dia hifanaraka tsara amin'izay ampianarin'ny Soratra Masina ankapobeny momba ny lohahevitra iray." - Raoul Dedren, Handbook of Seventh-day Adventist Theology, t. 65.

Inona no ataonao rehefa hitanao fa saro-takarina indraindray ny hevitry ny andinin-tSoratra Masina sasany?

JOSOA, ILAY TANDINDONA

Araka ny hitantsika momba ny tandindona ao amin'ny Baiboly, midika inona ny fitoviana maro hita eo amin'ny flainan'i Mosesy sy ny flainan'i Josoa? Jereo ny Eks. 3:1,2; Jos. 1:1-3; Nom. 13:1,2; Jos. 2:1: Eks. 3:5; Jos. 5:15.

Araka ny efa hitantsika tamin'ny herinandro voalohany, dia aseho ho Mosesy vaovao i Josoa teo amin'ny fiainan'ilay taranaka faharoa, ary naveriny ireo dingana manan-danja indrindra nandritra ny nialan'ny vahoaka Isiraely avy tany Egypta. Toa an'i Mosesy dia nihaona manokana tamin'ny Tompo izy, ary nomeny iraka hotanterahina. Nanetsika tahotra sy fanajana tao amin'ireo firenena manodidina ny lazan'ny Isiraely na teo ambany fitarihan'i Mosesy na teo ambany fitarihan'i Josoa. I Mosesy no nitarika ny Isiraely tamin'ny fiampitana ny Ranomasina Mena, ary i Josoa kosa no nitarika ny Isiraely tamin'ny fiampitana ny Ony Jordana tamin'ny fomba mahagaga. Samy nampahatsiahy ny ilana ny famorana sy ny maha zava-dehibe ny Paska ireo mpitarika roa ireo. Tamin'ny andron'i Mosesy no nanomboka nilatsaka ny mana, ary tamin'ny andron'i Josoa no nifarana izany. Samy nodidiana hanala ny kapany izy roalahy. Nidika fandresena ho an'ny Isiraely ny fanandratan'izy ireo ny tanany. I Mosesy no nanome toromarika momba ny fizarana ny tany sy ny fanorenana ireo tanana fandosirana. I Josoa kosa no nanatanteraka ireo toromarika ireo. Samy nanao anatra farany ho an'ny Isiraely izy roa lahy tamin'ny fiafaran'ny asa fanompoany, sy nanao antso hanavaozana sy hanamafisan'izy ireo ny fanekeny tamin'Andriamanitra.

Diniho ny Deo. 18:15-19, Deo. 34:10-12, Jao. 1:21, Asa. 3:22-26, ary ny Asa. 7:37. Iza no nahatanteraka ny faminanian'i Mosesy momba ilay mpaminany tahaka azy? Hatraiza no ifanarahan'izany amin'l Josoa?

Ny fiainan'i Josoa dia fahatanterahan'ny ampahany tamin'ny faminaniana nataon'i Mosesy (Deo. 18:15,18). Tsy tanteraka tamin'ny fahafenoany anefa ny hevitry ny faminaniana nataon'i Mosesy. Tsy tanteraka tanteraka amin'ny heviny feno io faminaniana io raha tsy tamin'ny alalan'ny Mesia. Izy no mahalala tsara ny Ray (Jao. 1:14,18); Izy no marina ary nanambara an'Andriamanitra tamim-pahamarinana (Lio. 10:22; Jao. 14:6; Mat. 22:16). Andriamanitra tokoa no nametraka ny Teniny tao am-bavany (Jao. 14:24). Koa ny fiainan'i Mosesy sy ny an'i Josoa dia samy tonga tandindona maneho an'i Jesosy, Ilay Mesia ho avy.

Eo amin'ny fiarahanao mandeha amin'Andriamanitra, toerana manao ahoana no tanan'i Jesosy? Nahoana no tsy maintsy atao fototra iorenan'ny fiainanao manontolo amin'ny maha kristianina anao i Jesosy sy izay nataony ho anao?

ILAY TENA JOSOA, ILAY TENA IZY

Tsy maintsy dinihina amin'ny maha tandindona azy ny tantaran'i Josoa. Tena zava-nitranga teo amin'ny tantara ireo ady notarihin'i Josoa, ary mandrafitra ny ampahany manan-danja amin'ny tantaran'ny Isiraely. Ny hahatonga ny Isiraelita hanorim-ponenana ao amin'ny Tany Nampanantenaina no tanjon'ireo ady ireo, mba hahafahan'izy ireo misitraka ny lova natokana ho azy amim-piadanana sy manangana fiarahamonina vaovao miorina amin'ny foto-kevitry ny lalàn'Andriamanitra.

Taty aoriana, ireo mpanoratra ny TT, toa an'i Isaia, dia naneho ny asan'ny Mesia ho toy izao: "hanangana ny tany indray sy hampandova [ny vahoakany] ny lova izay efa rava [Izy]" - Isa. 49:8; ary ampiasainy amin'izany ny fiteny izay miverina matetika ao amin'ny bokin'i Josoa. Tahaka ny asa nataon'i Josoa tamin'ny fizarana ny tany ho an'ny Isiraelita, dia toy izany koa ny Mesia, Izay aseho ho Josoa vaovao; Izy no manome lova ara-panahy ho an'ny Isiraely vaovao.

Vakio ny Heb. 3:7--4:11. Ahoana no hanamafisan'ny TV fa i Josoa, ilay Mosesy vaovao, dia tandindona maneho an'i Jesosy Kristy mihitsy?

Maneho lafiny maro amin'ny asa fanompoana nataon'i Jesosy Kristy ireo mpanoratra ny TV, izay mifanaraka amin'ny asa nataon'i Josoa. Tahaka ny nidiran'i Josoa tao amin'ny tany Kanana taorian'ny 40 taona tany an'efitra, dia toy izany koa Ilay "Josoa tena izy", dia i Jesosy: nanomboka ny asa fanompoany teto an-tany Izy taorian'ny 40 andro nakana fanahy azy tany an'efitra (Mat. 4:1-11; Lio. 4:1-13) ary nanomboka ny asa fanompoany tany an-danitra rehefa afaka 40 andro teto amin'ity efitry ny tany misy antsika ity (Asa. 1:3, 9-11; Heb. 1:2).

Taorian'ny batisan'i Jesosy tao amin'ny Ony Jordana (ny "niampitany ny Jordana" [Mat. 3:13-17, Mar. 1:9-11]), dia naka teny avy ao amin'ny Sal. 2:7 sy ny Isa. 42:1 ireo mpanoratra ny filazantsara, salamo momba ny Mesia sy hira momba Ilay Mpanompon'i Jehovah mijaly (Mat. 3:17; Mar. 1:11; Lio. 3:22). Noho izany, tamin'ny batisany, dia aseho ho Ilay Andriamanitra mpiady mahery i Jesosy - Izay hiady ny adin'i Yahweh amin'ny herin'ny ratsy amin'ny alalan ny fiainany feno fanetren-tena izay hanekeny hatramin'ny fahafatesana aza. Ny fiainany sy ny fahafatesany teo amin'ny hazo fijaliana no nahatonga an'i Satana ho voaroaka, nitarika ny fandresena ireo fahavalontsika ara-panahy, nanolotra fitsaharana ara-panahy ho an'ny vahoakany, ary nanome lova ho an'ny voavotra (Efes. 4:8; Heb. 1:4; Heb. 9:15).

Inona no hevitr'izany hoe manana "fitsaharana" isika ao amin'izay nataon'i Kristy ho antsika? Izany hoe, ahoana no hananantsika toky fa efa nandresy an'i Satana ho antsika i Jesosy?

JOSOA SY ISIKA

Amin'ny maha tandindona azy, ny fiainan'i Josoa dia manondro mihoatra lavitra noho ny asa fanompoan'i Jesosy Kristy ka manondro ny fahatanterahan'ny tandindona eo amin'ny flainan'ny fangonana, izay tenan'i Kristy. Amin'ny lafiny Inona ireo ady nataon'ny Isiraely teo ambany fitarihan'i Josoa no tandindon'ireo tolona ara-panahin'ny fiangonana? Inona no maha samihafa ireo ady ireo amin'ny antsika? Jereo ny 1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:7; Efes. 6:10-12; 2 Kor. 10:3-5 ary ny Asa. 20:32.

Ireo mpanoratra ny Testamenta Vaovao dia manaiky ny fahatanterahan'ny tandindon'i Josoa eo amin'ny fiangonana. Mandray anjara amin'ny ady ara-panahy amin'ny herin'ny ratsy ireo rantsam-batan'i Kristy, dia ny fiangonana; na izany aza, misitraka ny fitsaharana avy amin'ny fahasoavan'Andriamanitra (Heb. 4:9-11) sy ny fitahiana avy amin'ny lovany ara-panahy izy ireo.

Inona no lazain'ireto andininy ireto momba ny fahatanterahana faratampon'ny tandindon'i Josoa? 1 Pet. 1:4; Kôl. 3:24; Apôk. 20:9; Apôk. 21:3.

Ho tonga amin'ny faratampon'ny fahatanterahany ny tandindon'i Josoa amin' ny fiavian'i Jesosy Kristy fanindroany (lafiny Apokaliptika/fiafaran'izao tontolo izao).

Nitaratra betsaka ny toetran'Andriamanitra ny fiainan'i Josoa hany ka nanana endrika faminaniana ny lafiny sasany tamin'ny fiainany, izay naneho mialoha ny asa sy ny Personan'ny Mesia.

Ho antsika ankehitriny, efa tonga ny Mesia. Tsy mila tandindona hanehoana mialoha ny asa fanompoany intsony isika, kanefa mbola manana tombontsoa kosa isika haneho ny toetrany ny voninahitra izay nirin'i Kristy hozaraina tamin'ireo mpianany (Jao. 17:22), ary azontsika ananana izany amin'ny fibanjinantsika ny toetran'i Kristy (2 Kor. 3:18). Arakaraka ny hibanjinantsika an'i Jesosy no hanehoantsika bebe kokoa ny hatsaran'ny toetrany. hatsaran'ny toetrany. Zava-dehibe fototra izany, maneho ny vokatry ny fiarahantsika isan'andro amin'i Kristy. Izany no maha zava-dehibe ny fotoana - isan'andro ao amin'ny Tenin'Andriamanitra. Izany koa no antony tokony hanokanantsika fotoana handinihana ny fiainana sy ny toetra ary ny fampianaran'i Jesosy. Eny, ny fibanjinantsika no manova antsika.

I Josoa, Ilay tandindona, dia nanontany ny Isiraelita hoe: "Mandra-pahoviana no hiahoftahoranareo tsy hiditra handova ny tany, izay omen'i Jehovah, Andriamanītry ny razanareo, anareo?" - Jos. 18:3. Raha I Jesosy, Ilay tena Josoa, no mametraka izany fanontaniana izany ankehitriny, ahoana no hilazany azy?

Fianarana fanampiny

"Tsy azon'ny vahoaka tamin'ny andron'i Kristy ny asa nanirahana Azy. (...) Ny fampianarana voatolotry ny razana, ny tepy zary ohabolana sy ireo didy nataon'olombelona dia nanakona teo anatrehany ny lesona nokasain Andriamanitra hatolotra azy. Nanjary zavatra nanakana azy tsy hahazo sy tsy hahatanteraka ny fivavahana marina ireo teny izay zary ohabolana sy ireo lovan-tsofina. Ary rehefa tonga tokoa ny Tena Izy, teo amin'ny tenan'i Kristy, dia tsy hitany teo aminy ny fahatanterahan'ireo tandindona rehetra fahitany, ny fototr'ireo aloka rehetra nipetrahany. Notsipahiny ny tena izy fa nifikitra tamin'ny tandindona sy ny fanompoam-pivavahana tsy misy antony intsony izy ireo. Efa tonga ny zanak Andriamanitra nefa mbola nangataka famantarana ihany izy. Ny hafatra manao hoe: 'Mibebaha hianareo, fa efa akaiky ny fanjakan'ny lanitra' dia novaliany tamin'ny fangatahana fahagagana. Vato nanafintohina azy ny Filazantsaran'i Kristy satria famantarana no nangatahiny fa tsy ny Mpamonjy. Nanantena izy fa ny Mesia dia hanamarina ny tena maha-Mesía azy tokoa tamin'ny alalan'ny asa mahery vaika hanorenana ny fanjakany eo ambonin'ny faharavan'ny fanjakana eto an-tany. lo fanantenana io no novalian'i Kristy tamin'ny alalan'ny fanoharana momba ny mpamafy. Tsy amin'ny herin'ny fiadiana na amin'ny fanelanelanana feno hery no handresen'ny fanjakan Andriamanitra, fa amin'ny fampaniriana foto-kevitra vaovao ao am-pon'ny olona." - HF, tt. 20,21.

"Mila Kaleba sy Josoa mahatoky ny fiangonana, izay vonona handray ny fiainana mandrakizay amin'ny fepetra tsotra avy amin'Andriamanitra, dia ny fankatoavana. Ory mpiasa ny fiangonantsika. Izao tontolo izao no saha iasantsika. Mila misionera any amin'ireo tanána sy vohitra izay voagejan'ny fanompoan-tsampy mihoatra lavitra noho ireo jentilisa any Atsinanana, izay tsy mbola nahita mihitsy ny fahazavan'ny fahamarinana. Niala tamin'ireo fiangonana izay mitonona ho mahatoky indrindra ny toe-tsaina misionera marina; tsy mirehitra ao am-pony intsony ny fitiavana hamonjy fanahy sy ny faniriana hitondra azy ireo ho ao am-balan'i Kristy. Mila mpiasa mazoto isika. Tsy misy afaka hamaly ka vonjeo izahay!"?" ve ilay antso re hatraiza hatraiza manao hoe: 'Mità mankatý TFC, b. 4, 1. 156.

FANONTANIANA hifanakalozan-kevitra

1. Ahoana no anampian'ireo tandindona ao amin'ny Baiboly anao hahatakatra tsara kokoa ny asa ataon'i Jesosy Kristy ho anao?

2. Amin'ny lafiny inona no itovian'ny adintsika ara-panahy amin'ny fakana ny tany Kanana, ary inona no maha-samy hafa azy?

3. Saintsaino ny fahatanterahana faratampon'ilay tandindon'i Josoa. Ahoana no mahatonga ny fieritreretana ny amin'ilay tontolo tsy misy fanaintainana, fijaliana, ary fahafatesana hitondra fanantenana marina ho antsika ao anatin'ny tolona isan'andro ataontsika eo amin'ny fiainana?

4. Naneho ny toetran'Andriamanitra i Josoa; naneho mialoha ny asa fanompoan'i Kristy ny fiainany. Amin'ny fomba ahoana no ahafahanao mamela an'i Jesosy hametraka ny toetrany ao anatinao sy eo amin'ny fiainanao amin'ny fahafenoany kokoa?

Fizarana I: Topimaso

Tsianjery: 1 Korintiana 10:11

Toko ho dinihana: 1 Kôr. 10:1–13; Mat. 2:15; Josoa 1:1–3; Asa 3:22–26; Heb. 3:7–4:11; 2 Kôr. 10:3–5.

Ny typologie dia iray amin’ireo fomba lehibe ampiasain’ny mpanoratra ao amin’ny Testamenta Vaovao hamelabelarana ny Testamenta Taloha. Miorina amin’ny tantara sy ny teôlôjia izy io. Ao amin’ny Testamenta Taloha, ny type dia toy ny “sary santatra” ara-tantara izay mialoha ny zava-misy ho tanteraky ny Mesia. Amin’ny heviny iray, ny typologie dia faminaniana, saingy amin’ny alalan’ny zava-nitranga fa tsy amin’ny teny mivantana.

Typologie dia miorina amin’ny teôlôjia ihany koa satria Andriamanitra no mitondra ny tantara, misafidy olona manokana, ary manangana rafitra sy asa fanompoana izay efa manambara mialoha ny asa fanavotana hataon’i Jesosy. Tahaka ny faminaniana, ny typologie dia manondro ny fanjakan’Andriamanitra amin’ny tantara.

Na dia zava-dehibe aza ny typologie ao amin’ny Soratra Masina, maro ny Kristiana no tsy mahafantatra lalina izany. Ny fandalinana ny bokin’i Josoa dia manome fahafahana tsara hianarana ny typologie sy ny fomba hamantarana azy ao amin’ny Testamenta Taloha, ny tanterahiny ao amin’ny Testamenta Vaovao, ary ny lanjany eo amin’ny fiainan’ny Advantista amin’izao andro izao.

Amin’ny alalan’ny typologie, izay mampiseho ny lamina miverimberin’Andriamanitra manerana ny Soratra Masina, dia afaka mahita ny fanjakany amin’ny tantara isika sy ny famindram-pony tsy miova na eo aza ny fahotan’ny olony. Ny tantara no sehatra anehoan’Andriamanitra ny fitiavany. Ity fitiavana ity dia mitranga amin’ny dingana samihafa araka ny fanekena mandrakizay nifanaovan’Andriamanitra sy ny zavaboariny. Ireo lamina ireo no fototry ny typologie. Ny typologie hita ao amin’i Josoa dia manasongadina ny fanirian’Andriamanitra hamonjy ny vahoakany mba hahafahany mankafy ny fiarahana aminy sy fitsaharana, tsy amin-tahotra, ao anatin’ny fitiavany lehibe.

Fizarana II: Fanamarihana – Fanazavana

Famaritana

Tsy tafahoatra ny milaza fa: “Tamin’ny tantara, ny Advantista Mitandrina ny Andro Fahafito dia tsy fihetsiketsehana mpaminany ihany fa koa fihetsiketsehana typologika.” Hatramin’ny nanombohan’ny Advantisma dia efa nampiasa ny typologie ny mpitarika hamaritana ny maha-izy azy, ny anjara toerany, ary ny hafatra entiny ao amin’ny tantaran’ny famonjena.

Misy typologie roa lehibe:

1. Typologie mitsangana (vertical) – mikasika ny fifandraisan’ny fitoerana masina eto an-tany sy ny any an-danitra. Izy io no malaza indrindra eo amin’ny Advantista.

2. Typologie mitsivalana (horizontal) – mikasika ny fifandraisan’ny Testamenta Taloha sy Vaovao, indrindra amin’ny famantarana an’i Jesosy ao amin’ny “lMosesy sy ny Mpaminany rehetra” (Lioka 24:27).

Ity typologie mitsivalana ity no ifantohan’ny lesona eto.

Ny famaritana nentim-paharazana momba ny typologie dia toy izao:

“Ny typologie dia fandalinana ireo olona, zava-nitranga, na rafitra izay nataon’Andriamanitra haneho mialoha ny tanteraka amin’ny farany ao amin’i Kristy sy ny zava-misy ara-pamonjena entiny.”

Ity famaritana ity dia avy amin’ny Soratra Masina mihitsy satria ny teny grika hoe typos dia hita ao amin’ny:

• 1 Kôr. 10:1–13

• Rom. 5:12–21

• 1 Pet. 3:18–22

• Hebreo 8–9

Fomba Famaritana ny Typologie ao amin’i Josoa

Araka an’i Davidson, misy efatra ny mari-pamantarana ny type sy antitype:

1. Historicité (zava-nitranga marina ara-tantara)

Ny type dia tokony ho zava-nisy ara-tantara. Tsy typologie ny ohabolana na tantara foronina. Tokony ho zavatra nitranga marina, voarakitra ao amin’ny tantara.

Josoa dia olona marina sy zava-nisy: hita ao amin’ny

• Asa 7:44–45

• Heb. 4:7–8

2. Correspondance (fitoviana marina)

Tokony hisy fitoviana ara-tantara sy ara-panahy eo amin’ny type sy antitype. Ohatra:

• Mitovy anarana i Josoa sy i Jesosy (“Yahweh no famonjena”).

• I Josoa dia tsy anarana tany am-boalohany fa nosoloan’i Mosesy izany (Nom. 13:16).

Tsy kisendrasendra izany.

3. Préfiguration (faminavinana mialoha)

Ny type dia efa misy faminaniana an-kolaka ao aminy. Tsy mamorona rohy tampoka ny Testamenta Vaovao; efa napetraka ao amin’ny Testamenta Taloha ny lamina.

Zava-dehibe:

• Ny zava-nitranga tamin’i Kristy no nampibaribary tanteraka ny tena hevitra.

• Misy type izay vao tsikaritra rehefa mijery miverina (retrospective).

Raha tsy misy fitsipika mazava → lasa allegorie (fampitahana tsy misy fotony) izany.

4. Escalation (fitomboana/fiakarana)

Misy teny iray maneho tsara: aloka (Hebreo). Ny type dia aloka; ny antitype dia ny tena zavatra.

Ny fiakarana dia avy amin’ny:

• eo an-toerana → maneran-tany

• vonjimaika → mandrakizay

• olombelona → masina

Ny typologie ao amin’i Josoa:

• I Josoa tany Canaan → fitsaharana ara-batana vonjimaika

• I Jesosy → fandresena kosmika sy fitsaharana mandrakizay (Efe. 6:12)

Teny Fanamafisana

Jesosy mihitsy no nilaza fa tokony hambara typologiquement ny Soratra Masina:

“Ary hoy Izy taminy: Ry adala sy votsa saina ka tsy mino izay rehetra nolazain'ny mpaminany. 26Moa tsy tokony ho niaritra izany va Kristy ka hiditra any amin'ny voninahiny? 27Dia nanomboka hatramin'i Mosesy sy ny mpaminany rehetra Izy, ka nanambara taminy ny hevitry ny teny milaza Azy ao amin'ny Soratra Masina rehetra". (Lioka 24: 25-27)

Ny lesona: Aza averina ny hadisoan’ny mpianatra tany amin’ny lalambe Emause.

Fizarana III: Fampiharana eo Amin’ny Fiainana

1. Ny Fitohizan’Andriamanitra sy ny Fifehezany ny Tantaran’ny Olombelona

Ny type dia vokatry ny:

• tantara voatariky ny tànan’Andriamanitra,

• fampanantenana tanteraka,

• fanehoana fa Andriamanitra no mibaiko ny tantara.

Fanontaniana:
Ahoana no hanampian’ny fahafantarana fa mifehy ny tantara Andriamanitra — mba hiatrehanao ny tsy fahazoana antoka eo amin’ny fiainana?

2. Ny Type amin’izao Andro Izao

Ny typologie dia maneho:

• Iza i Jesosy

• Inona no ataon’Andriamanitra amin’ny alalany

• Ahoana no tokony hamalian’ny olony izany

Ireto misy type manan-danja sy ny lanjany ho antsika:

🔹 Isaac eo ambonin’ny alitara (Genesisy 22; Heb. 11:17–19)

Manambara an’i Jesosy:

• Fankatoavana tanteraka

• Fanolorantena tsy misy fanoherana

Lanjany ho anao:

• Fankatoavana lalina, tsara fanahy, tsy manohitra an’Andriamanitra

🔹 Josefa ho mpamonjy ny ankohonany (Genesisy 44–45)

Manambara an’i Jesosy:

• Mamela heloka

• Manavotra na dia ireo nandratra aza

• Manome fiainana sy famonjena

Lanjany ho anao:

• Mamela heloka toy ny nataon’i Jesosy

• Manao soa ho an’izay nanisy ratsy

🔹 Mosesy mpanafaka sy mpanelanelana (Eks. 32:30–34)

Manambara an’i Jesosy:

• Mpandray ho solon’ny vahoaka

• Manelanelana ho azy

Lanjany ho anao:

• Mivavaka sy mangataka amin’Andriamanitra ho an’ny hafa

• Misolo tena ny tsy mahavita miaro tena

🔹 Davida mpanjaka nofidina (1 Samoela 24; 26)

Manambara an’i Jesosy:

• Mpanjaka tonga amin’ny fanetren-tena

• Tsy mamaly ratsy, na dia manenjika aza ny fahavalo

Lanjany ho anao:

• Mandresy ny ady amin’ny alalan’ny fahatokiana, tsy amin’ny herisetra

• Manao soa amin’izay tsy tia anao

Andriamanitra Miasa Amin’ny Lamina Miverimberina – Tsy Miova ny Fitondrany

Ny typologie dia mampiseho mazava fa Andriamanitra dia:

• Miasa amin’ny tantara tsy tapaka,

• Manatanteraka lamina sy drafitra mirindra,

• Tsy miova na dia miovaova aza ny toe-javatra misy ny olombelona,

• Ary manaporofo mandrakariva fa Izy no Tompon’ny tantara.

Amin’ny maha-Kristiana antsika, indrindra amin’ny maha-Adventista, io fahatakarana io dia manampy antsika:

• Hiatrika tsy fahazoana antoka amin’ny fiainana,

• Tsy ho kivy amin’ny fitsapana,

• Tsy ho raiki-tahotra amin’ny ady ara-panahy,

• Fa hanamafy fa mitohy ny fitarihan’Andriamanitra na dia toa tsy hita aza indraindray ny fanehoany tena.

Fanontaniana ho Dinihana Manokana:

“Ahoana no maha-zava-dehibe aminao manokana ny fahafantarana fa mifehy tanteraka ny tantara Andriamanitra, ka afaka manampy anao hiatrika ny olana sy ny fisalasalana amin’ny fiainana?”

Typologie amin’izao fotoana izao – Ohatra sy Fampiharana Mivantana amin’ny Fiainantsika

Ny typologie dia manana lao roa lehibe:

✔ 1. Manambara an’i Jesosy sy ny andraikiny

Asehon’ny type ao amin’ny Testamenta Taloha:

• Iza marina i Jesosy (toetra, asa, andraikitra),

• Inona no dingan’ny asa famonjena,

• Ahoana no hiasan’Andriamanitra amin’ny olona amin’ny alalan’ny tantara.

✔ 2. Manambara ny andrasan’Andriamanitra amintsika

Asehon’izy ireo ny:

• toetra tokony hozanantsika,

• finoana tokony hananantsika,

• asa tokony hataontsika,

• fomba hanehoana fankatoavana sy fahatokiana.

1. Isaac eo ambonin’ny alitara – Fankatoavana tanteraka (Gen. 22; Heb. 11:17–19)

Iza no asehon’i Isaac?

• Sary mialoha an’i Jesosy, ilay Zanaka nametraka ny tenany tsy nanohitra.

• Manambara ny fanolorantena sy fankatoavana lavorary.

Ahoana ny fampiharana izany ho antsika?

• Manaiky ny fanekena sy ny fitarihan’Andriamanitra na sarotra aza.

• Mametraka ny tenantsika eo amin’ny sitrapony amin-kalalahana.

• Finoana sy fahatokiana tsy misalasala.

2. Josefa – Mpamonjy sy mpamela heloka (Gen. 44–45)

Inona no asehon’i Josefa momba an’i Jesosy?

• Mamela heloka tsy misy fepetra.

• Manavotra an’ireo izay nanisy ratsy.

• Mampiseho fitiavana izay mandresy ny halozan’ny fo sy ny faharehana.

Inona no azontsika ampiharina eo amin’ny fiainantsika?

• Mamelà heloka na dia mafy aza ny ratra.

• Aza mamaly ratsy fa mivavaha sy manao soa.

• Ampiasao ny herinao hamonjena sy hanampiana ny hafa, fa tsy hanasaziana.

3. Mosesy – Mpanafaka sy Mpanelanelana (Eks. 32:30–34)

Inona no asehon’i Mosesy momba an’i Jesosy?

• Manelanelana ho an’ny vahoaka.

• Manao sorona ny tenany ho an’ny hafa.

• Miatrika an’Andriamanitra amin’ny vavan’ny vahoaka.

Ahoana ny fampiharana izany ho anao?

• Mivavaha mafy ho an’ny fianakavianao, ankohonanao, fiangonanao.

• Mifandray amin’ny hafa amin’ny fo tia sy mandray andraikitra.

• Miezaha ho “mpanelanelana” mba hitondra olona ho amin’Andriamanitra fa tsy hanasaraka azy amin’Izy.

4. Davida – Ilay mpanjaka voahosotra tonga amin’ny fanetren-tena (1 Sam. 24; 26)

Inona no asehon’i Davida momba an’i Jesosy?

• Tsy mamaly ratsy amin’ny ratsy.

• Mampiseho ny herin’ny fanetren-tena.

• Manaporofo fa afaka mandresy ady lehibe ny fiantrana sy ny fahamarinana.

Ahoana no fomba hanarahanao izany?

• Aza mamaly ireo manararaotra na manenjika anao.

• Aleo ny faharetana sy ny fahendrena manapa-kevitra fa tsy ny avonavona.

• Andeha haneho amin’ny olona manodidina fa ny fahamarinana sy ny fahatsaram-po no mandresy hatrany.

Famaranana lehibe: Typologie sy ny Fiainan’ny Advantista

Ny typologie dia tsy fandalinana ara-teôlôjia fotsiny, fa:

✔ Manampy antsika hahita ny tantaran’ny famonjena manontolo

✔ Mampahatsiahy fa tsy niova i Jesosy na ny drafitra famonjeny

✔ Mampifandray ny tantara sy ny fiainantsika andavanandro

✔ Mampitombo ny finoana amin’ny fahitana ny fitarihan’Andriamanitra tsy tapaka

✔ Manampy antsika hanana “fijery eskatôlôjika” mazava, miorina ao amin’i Kristy

Ny fanontaniana lehibe tokony ho raisintsika dia izao:

Ahoana no hanarahana ny lamina aroson’Andriamanitra ao amin’ny typologie mba hanamafisana ny finoantsika, hanatsarana ny toetrantsika, ary hanatontosana ny antson’Andriamanitra amintsika amin’izao andro farany izao?