FIDIONAREO ANIO!

Hodinihina mandritra ny herinandro:

Jos. 24; Gen. 12:7; Deo. 17:19; Deo. 5:6; 1 Mpanj. 11:2,4,9; 2 Tim. 4:7,8.

Tsianjery:

"Nefa raha tsy sitrakareo ny hanompo an'i Jehovah, dia fidionareo anio ary izay hotompoinareo (...) fa raha izaho sy ny ankohonako kosa, dia hanompo an'i Jehovah izahay." - Jos. 24:15

Ao anatin'ny tontolon-kevitry ry tontolon-kevitry ny fanompoam-pivavahana ho fanavaozana ny fanekena ny toko farany ao amin'ny bokin'i Josoa, saingy amin'ity Lindray mandeha ity dia ilay mpitarika ny Isiraely efa antitra no nitarika izany. Na dia tsy fanekena aza io toko io fa fitantarana ny fotoana manokana nanavaozan'ny Isiraely ny fanekena, dia hita ao ihany ireo singa nanamarika ny fifanarahana na fanekena nifanaovana tamin'ny tompomenakely tany Proche-Orient tamin'izany andro izany: (1) sasinteny izay manondro ilay tompomenakely manao fanekena voalohany; (2) tantara izay milazalaza ny fifandraisana eo amin'ilay tompo sy ny mpanompony: (3) ny andinindinin'ny fanekena izay milaza amin'ilay mpanompo mba haneho fahatokiana feno amin'ny tompony, fahatokiana izay miorina amin'ny fankasitrahana; (4) ireo fitahiana noho ny fankatoavana sy ny ozona noho ny fandikana ny fanekena; (5) fitanisana ireo vavolombelon'ny fianianana nataon'ilay mpanompo; (6) fandraketana an-tsoratra izay hovakina amin'ny hoavy; (7) fanamafisana ny fanekena.

Efa manakaiky ny fotoana hahafatesan'i Josoa nefa tsy mbola manangasanga izay handimby azy. Ny fanavaozana ny fanekena dia fampahatsiahivana amin'ny Isiraely fa Yahweh mihitsy no Mpanjakan'izy ireo, ary koa raha mitoetra ho mahatoky Aminy izy ireo dia hahazo ny Fiarovany. Tsy mila olombelona hanjaka aminy ny Isiraely. Amin'ny maha-firenena eo ambany fanapahan Andriamanitra azy dia tokony ho ao an-tsain'izy ireo mandrakariva fa Jehovah no hany Mpanjakany.

TEO IANAREO!

"Ary Josoa nanangona ny firenen'ny Isiraely rehetra tarly Sekema ka niantso ny loholon'ny Isiraely sy ny lehibeny sy ny mpitsara azy ary ny mpířehy azy, ka dia niara-niseho teo anatrehan Andriamanitra izy ireo." - Jos. 24:1.

Tao Sekema no nanorenan'i Abrahama alitara ho an'i Jehovah raha vao tonga tao amin'ny tany izy, ary tao no nanomezan' Andriamanitra azy voalohany ny teny fikasana ny momba io tany io (Gen. 12:6,7). Ankehitriny, nony tanteraka ireo teny fikasana nomena an'i Abrahama fahiny, dia manavao ny fanekeny amin'Andriamanitra ny zanak'Isiraely, eo amin'ilay toerana izay nanomezana ny teny fikasana voalohany. Ny antso nataon'i Josoa dia mampahatsiahy ireo teny nataon'i Jakoba: "Arionareo ankehitriny ary ny andriamani-kafa, izay eo aminareo." Jos. 24:23; ampitahao amin'ny Gen. 35:2-4. Na ny toerana izay isehoan'ilay toe-javatra aza dia efa manao antso ny amin'ny hanehoana fankatoavana tsy mizarazara amin'Andriamanitra sy ny hahafoizana ireo "andriamanitra" hafa rehetra.

Vakio ny Jos. 24:2-13. Inona ny foto-kevi-dehiben'ny hafatra ampitain' Andriamanitra amin'ny zanak'Isiraely?

Andriamanitra no lohahevitra fototry ny lasa izay tsiahivina eto: "naka ... Aho", "naniraka... Aho", "namely", "nataoko", "nitondra anareo nivoaka Aho", "namonjy anareo tamin'ny tànany Aho", sns. Tsy ny Isiraely no mpandray anjara fototra ao anatin'io tantara io fa tantaran'izy ireo kosa no tantaraina ao. Andriamanitra no namorona azy ireo. Raha tsy niditra an-tsehatra teo amin'ny fiainan'i Abrahama Izy. dia ho nanompo ireo sampiny ihany izy ireo. Ny fisian'ny Isiraely amin'ny maha-firenena azy dia tsy noho ny fahamendrehan'ireo razany fa asa manontolon'ny fahasoavan Andriamanitra. Tsy zavatra tokony hampirehareha azy ny fitoeran'ny Isiraelita tao amin'ny tany fa antony tokony hanompoan'izy ireo an'Andriamanitra.

Ahitana fiovan'ny mpisolo tena indimy ao amin'ny teny nataon'i Jehovah, avy amin'ny hoe "hianareo" mankamin'ny "izy ireo" (ny razan'izy ireo). Noraisina ho toy ny taranaka iray ihany ity taranaka tao Sekema ity sy ny razan'izy ireo. Nirin'i Josoa ny haneho amin'ny İsiraely ny zavatra izay efa voalazan'i Mosesy tao amin'ny Deo. 5:3; nambarany fa tsy ny razan'izy ireo ihany no nanaovan'i Jehovah fanekena fa izy rehetra izay manatrika amin'io fotoana itenenany io. Ny ankamaroan ireo izay nanatrika teo dia tsy nandalo tamin'ny fanandraman'ny Eksodosy. Tsy izy "rehetra" no tany an-tendrombohitra Horeba kanefa nataon'i Josoa toy ny hoe teo izy rehetra. Izao izany raha fintinina: tokony horaisin'ny taranaka vaovao mifandimby rehetra ireo lesona nomena tamin'ny lasa. Ilay Andriamanitra izay niasa ho an'ireo razany fahiny dia vonona ny hiasa ho an'ilay taranaka ankehitriny.

Inona avy ireo fomba hahatahantsika, amin'ny maha-fiangonana antsika, manamaty ny fahatsapana ny andralkitsika; Izany hoe, mahatsapa fa miantraika amin'ny tsirairay avy ao anatin'ny flangonana ny zavatra ataontsika?

AMIN'NY FAHITSIANA SY NY FAHAMARINANA

Inona no nasain'i Josoa nataon'ireo Isiraelita? (Jos. 24:14,15). Midika Inona ny hoe manompo an'l Jehovah amin'ny fahitsiana sy ny fahamarinana?

Ny fiantsoana nataon'i Josoa dia maneho mazava fa tsy maintsy misafidy ny Isiraely na hitoetra ho firenena miavaka sy honina ao amin'ny tany amin'ny alalan'ny fankatoavana ny Mpamorona azy, na hiverina ho tahaka ny iray amin'ireo mponina marobe mpanompo sampy izay tsy manana ny maha-izy azy ary tsy manan-tarnjona sy iraka hotanterahina. Azy ireo ny safidy.

Roa sosona ny antso nataon'i Josoa: ny hananan'ny Isiraely fahatahorana an'i Jehovah sy ny hanompoan'izy ireo Azy "amin'ny fahitsiana sy ny fahamarinana." Ny fahatahorana an'i Jehovah dia tsy midika ho fangovitana sy fisamboaravoaran'ny fihetsehampo tsy mitsahatra. Tsy izany, fa manondro ny fanajana fatratra sy ny fahatahorana izay teraka avy amin'ny fiaikena ny fahalehibiazan Andriamanitra tsy hay takarina sy ny fahamasinany ary koa ny maha-tsy manam-petra Azy izany, ary koa manondro ny fahakelezantsika sy ny maha-mpanota sy manam-petra antsika. Ny fahatahorana an'Andriamanitra dia fahatsapana mandrakariva ny halehiben ireo fitakiany, fiaikena fa tsy Raintsika any an-danitra fotsiny Izy fa Andriamanitra Mpanjaka koa. Ny fahatsapana tahaka izany no hitarika ho amin'ny fiainam-pankatoavana (Lev. 19:14; Lev. 25:17, Deo. 17:19; 2 Mpanj. 17:34). Raha hoenti-milaza ny toetra ao anatiny izay tokony hananan'ny Isiraelita anankiray ny "fahatahorana", dia ny fanompoana kosa no vokatr'izany fahatahorana an'Andriamanitra izany.

Teny hebreo roa no mamaritra ny fanompoana notakina tamin'ny Isiraely: "amin'ny fahitsiana" ary "amin'ny fahamarinana." Ny teny voalohany (tamim) dia ampiasaina indrindra ho mpamari-toetra hoenti-milaza ny fahatanterahan'ny biby izay atao fanatitra. Ny teny faharoa izay manondro ny fanompoan'ny Isiraely dia ny "fahamarinana," na koa ny "fahatokiana" (Heb. 'emet). Hoenti-milaza tsy fiovaovana izany ankapobeny. Hoenti-manondro an'Andriamanitra io teny io, Izy ilay mahatoky tanteraka amin'ny Isiraely.

Azo ianteherana sy mendri-pitokisana ny olona mahatoky. Raha ny marina, dia mangataka amin'ny Isiraely i Josoa mba hanehoan'izy ireo fahatokiana amin' Andriamanitra tahaka ny fahatokian'Andriamanitra amin'ny vahoakany teo amin'ny tantara hatrizay. Tsy fanarahana ivelambelany ireo Fitakiany fotsiny izany fa fahitsiam-po tsy mizarazara. Tokony ho hita taratra eo amin'ny fiainan'izy ireo ny fankasitrahana an'Andriamanitra noho izay efa nataony ho azy. Raha ny marina, dia tahaka izany koa no tokony hifandraisantsika amin'izao andro izao amin'i Jesosy.

Midika Inona ho anao ny hoe manompo an'i Jehovah "amin'ny fahitsiana" sy amin'ny "fahamarinana"? Inona avy ny zavatra mety hanembantsembana eo amin'ny flainanao ka misakana ny fanoloran-tenanao amin'ny fahafenoana ho an'Andriamanitra?

AFAKA MIFIDY NY HANOMPO

Amin'ny maha-mpitarika marina sy mahatoky an'i Josoa 1 Sam. 15 dia manaja ny safidy malalaka ananan'ny vahoakany izy ary maniry ny hanompoan'ny Isiraely an'i Jehovah araka ny safidim-pon'izy ireo fa tsy amin'ny faneriterena. Izany hevitra izany no tena tiany havohitra raha ninia nampiasa ny matoanteny hoe "nifidy izy (jereo ny Jos. 24:22). Any amin'ny andalan-tSoratra Masina hafa, ny hoe bakhar, "mifidy", dia manondro ny fifidianan' Jehovah ny Isiraely (Deo. 7:6.7, Deo. 10:15: Deo. 14:2). Nanana fahalalahana hanao "tsia" tamin'i Yahweh ny zanak'Isiraely taorian'ny nifidianany azy ireo, kanefa tsy misy heviny sady fahadalana izany. Afaka nanao "eny" tamin Andriamanitra izy ireo ary nitohy ny fiainany, na koa niodina Taminy ka ho fongana.

Inona no navalin'ny Isiraely ny antson'i Josoa? (Jos. 24:16-18). Araka ny hevitrao, inona no anton'ny valintenin'i Josoa manoloana ny teny nataon'ny Isiraely? (Jos. 24:19-21).

Tao anatin'ny valinteny hentitra maneho ny faneken'izy ireo no niaiken'ny Isiraelita fa ilay Andriamanitra notompoin'ireo patriarka sy ny razan'izy ireo koa no "Andriamanitsika" Jos. 24:17,18, izay eken'izy ireo hotompoina amin'ny fanoavana tsy mizarazara. Taorian'izany fanambarana izay tsy azo lavina fa maneho fahatokiana izany, dia mety hihevitra isika fa teny maneho fankasitrahana sy fampirisihana no hataon'i Josoa; tsy Izany anefa no niseho. Toa nahitana fiovana be teo amin'ny resaka nifanaovan'i Josoa sy ny vahoaka; nanjary toa nijoro hanohitra ny fanambaran'ny Isiraely izy ary nanery azy ireo hisaintsaina lalina kokoa. Raha niresaka momba ny fitantanana feno fahasoavana nitondran Andriamanitra azy ireo tamin'ny lasa izy teo aloha, dia nanjary nampitandrina ny Isiraelita tamin'ny fanehoana sarin'ny Andriamanitra anankiray izay tsy mora ny manompo Azy.

Fantatr'i Josoa ny fiovaovan'ireo taranaka voalohany, izay nampanantena fa hankato an'Andriamanitra, tamin'ny alalan'ny fiteny tahaka izany ihany (Eks. 19:8; Eks. 24:3; Deo. 5:24), kanefa nanadino ireo fampanantenana nataony raha vao avy nilaza izany tsy ela akory (Eks. 32). Araka izany, dia nampiasa hailahateny i Josoa mba hahazoany antoka fa takatry ny Isiraelita tsara ireo teboka maro mifandraika amin'ny tenin'izy ireo. Voalohany, ny fanapahan-kevitra ny hanompo an'Andriamanitra dia zavatra feno fahamatorana tokoa, izany no tokony hamaritra ny maha-izy ilay firenena manontolo araka ny fampahafantaran Andriamanitra ny Sitrapony. Mazava ireo fitahiana azo eo am-panatrarana izany tanjona izany nefa tsy maintsy takatra amin'ny fahafenoany koa ireo vokatry ny tsy fankatoavana. Tsy zo raikitra ananan'ny taranak'olombelona tsy akory ny famelan-keloka fa fahagagana vokatry ny fahasoavan Andriamanitra.

Faharoa, ny fanapahan-kevitry ny Isiraelita ny hanompo an'Andriamanitra dia tokony ho araka ny nahim-pon'izy ireo fa tsy vokatry ny faneren'ny mpitarika, eny fa na i Josoa aza izany.

Fahatelo, tokony ho tsapan'ny Isiraely fa tsy hain'ny olombelona ny manompo an'Andriamanitra amin'ny herin'ny tenany. Tsy amin'ny fanarahana ireo zava-takin'ny fanekena no hahatontosan'ny olona ny fanompoana an'Andriamanitra, fa amin'ny alalan'ny fifandraisany manokana amin'ilay Tompo Mpamonjy (ampitahao amin'ny Eks. 20:1,2; Deo. 5:6,7).

NY LOZA MIFANDRAIKA AMIN'NY FANOMPOAN-TSAMPY

Vakio ny Jos. 24:22-24. Nahoana i Josoa no tsy maintsy namerina ny antso tamin'ny Isiraelita ny hanarian'izy ireo ny sampiny?

Loza mananontanona tokoa ny fanompoan-tsampy fa tsy zavatra foronin'ny saina fotsiny tsy akory. Tany aloha no efa nilazan'i Mosesy ny zanak'Isiraely mba handray fanapahan-kevitra tahaka izao, teo amin'ireo lernak'i Moaba (Deo. 30:19,20). Ny andriamanitra izay resahina eto dia tsy ireo tany Egypta na koa any am-pitan'ny ony, fa ireo izay "eo amin'izy ireo". Izany no mahatonga an'i Josoa miangavy ny olony mba hampanatona ny fon'izy ireo amin'i Jehovah. Natah no teny hebreo ampiasaina eto, izay midika hoe "manatsotra", na "miraika". Maneho ny sarin'ny Andriamanitra iray izay andrandraina mba hiondrika sy hihaino vavaka izany (2 Mpanj. 19:16; Sal. 31:2,3, Dan. 9:18), ary izany koa no fihetsika takin'ireo mpaminany amin'ny Isiraely aty aoriana (Isa. 55:3; Jer. 7:24). Ampiasaina izany mba hanondroana ny fihemoran'i Solomona rehefa nivily nanaraka ireo andriamani-kafa ny fony (1 Mpanj. 11:2,4,9). Tsy fironana voajanahary ao anatin'ny fon'olombelona be fahotana ny hanongilana ny sofiny hihaino ny feon'Andriamanitra. Fanapahan-kevitra voasaina lalina no ilaina vao mahay mampirona ny fontsika ho amin'ny fanatanterahana ny sitrapon'Andriamanitra isika.

Tahaka izao ny hevitra ara-bakitenin'ny valintenin'ny Isiraelita: "Hihaino ny feon' Andriamanitra izahay." Manasongadina ny fankatoavana vokatry ny fifandraisana amin'Andriamanitra izany. Tsy asaina manaraka fitsipika tsy misy aina toy ny milina ny Isiraely. Ny fanekena mantsy dia fifandraisana velona amin'i Jehovah, ka tsy mahalaza azy amin'ny fahafenoany raha ny didy amam-pitsipika fotsiny. Tsy nokendrena ho fanarahana fitsipika hentitra na oviana na oviana ny fivavahan'ny Isiraely fa ho fifandraisana mitohy amin'ilay Mpamonjy masina sy be indrafo, izay atao amin'ny finoana sy ny fitiavana.

Na dia nanao fampanantenana telo sosona ny hanompo an'i Jehovah aza ireo vahoaka, izay nitarika ho amin'ny fanesorana ireo andriamani-kafa teo amin'izy ireo araka ny baikon'i Josoa, dia tsy misy tatitra milaza fa tena niseho tokoa izany. Manerana ny bokin'i Josoa, dia manjary mahazatra ny mitatitra ny fahatanterahan'ireo zavatra nandidian'i Josoa (na i Mosesy) ho ohatry ny fankatoavana. Ny tsy fahitana ny tatitra momba izany any amin'ny fiafaran'ilay boky dia maneho fa tsy mbola tanteraka ny hafatr'i Josoa. Tsy ho an'ireo taranaka tamin'ny andron'i Josoa ihany ny antso manan-danja indrindra ao amin'ny bokiny ny mba hanompoana an'i Jehovah, fa miantefa koa amin'ny taranaka vaovao tsirairay amin'ny vahoakan'Andriamanitra izay hamaky sy handre izany hafatra izany.

Impiry ianao no efa nampanantena an'i Jehovah fa hanao zavatra iray nefa tsy nanao izany akory? Inona no anton'izany? Inona no ambaran'ny valinteninao mikasika ny fahasoavana?

TSARA FIAFARA

Vakio Ireo teny famaranana ny bokin'l Josoa Izay nosoratan'ny mpanoratra iray nahazo tsindrimandry avy amin' Andriamanitra (Jos. 24:29-33). Sady miłodika mijery ny flainan'i Josoa tamin'ny lasa ireo teny ireo no mibanjina ny hoavy koa; amin'ny fomba ahoana?

Teny mampisaintsaina no entin'ny fehin-tantara mamarana ny bokin'i Josoa, amin'ny fitaterana ny fahafatesan'i Josoa sy i Eleazara mpisoronabe. Mampitaha ny fiainana tany ivelan'ny tany Kanana sy ny fiandohan'ny fiainana ao amin'ilay tany ny mpanoratra raha mitantara ny fandevenana an'i Josoa sy ny fandevenana an'i Eleazara ary ny fandevenana ny taolan'i Josefa. Tsy hirenireny intsony ny Isiraely, ary tsy hitondra intsony ny taolambalon'ireo mpitarika azy any amin'izay alehany. Tany anaty zohy no nandevenan'ireo patriarka ny havan-liany (Gen. 23:13,19; Gen. 25:9,10) tao amin'ny tany iray novidina tany Sekema (Gen. 33:19). Ankehitriny dia mandevina ny mpitarika azy ao amin'ny faritry ny lovany izy ireo; midika ho fitoerana maharitra izany. Efa tanteraka izao ireo teny fikasana nomena ireo patriarka. Ny fahatokian'i Jehovah no kofehy ara-tantara mampifandray ny taranak'Isiraely amin'ny fiainan'izy ireo ankehitriny sy amin'ny hoavy.

Ireo paragrafy farany ao amin'ilay boky no mampifandray ny fitambaran'ny tantara manontolo amin'ny tantara mivelatra kokoa tamin'ny lasa; manokatra lalana ho an'ny hoavy koa anefa izany. Nambaran'ny arsevekan'i Canterbury taloha, George Cary, tao anatin'ny lahateniny tao amin'ny fiangonana Holy Trinity any Shrewsbury fa "taranaka iray sisa dia tsy hisy intsony" ny fiangonana anglikanina.

Raha ny marina, dia tandindomin-doza 2mandrakariva ny ho fongana ny fiangonana, ary efa tahaka izany tamin'ny andron'ireo vahoakan'Andriamanitra tao amin'ny TT. Efa hifarana izao ny toko iray manan-danja eo amin'ny tantaran'ny Isiraely. Miankina amin'ny valinteny asetrin'izy ireo ny fanontaniana maro mifandraika amin'ny hoavy ny hoaviny. Ho mahatoky amin'i Jehovah ve ny Isiraely? Ho vitan izy ireo ve ny hanohy ny asa tsy vita amin'ny fakana ny tany Kanana manontolo? Moa ve izy ireo hahay hifikitra amin'i Yahweh ka tsy hivily hanaraka ny fanompoan-tsampy? Nahatoky tamin'i Jehovah ny taranaka teo ambany fitarihan'i Josoa, saingy handeha eo amin'ny lalana ara-panahy efa nosoritan'io mpitarika lehibe io harahiny ve ny taranaka manaraka? Tsy maintsy miatrika ireo fanontaniana ireo ny taranaky ny vahoakan'Andriamanitra rehetra mifandimby, izay mamaky ny bokin'i Josoa. Ny fahombiazan'izy ireo dia miankina amin'ny toetry ny valinteny asetriny izany eo amin'ny fiainany andavanandro sy ny fitondrantenan'izy ireo manoloana ireo fahamarinana nolovainy.

I Josoa dia "niady ny ady tsara" 2 Tim. 4:7, tahaka an'i Paoly. Inona no tsiambaratelon'ny fahombiazan'i Josoa? Inona no fanapahan-kevitra tokony horaisinao anio, mba hanananao antoka tahaka azy koa ny amin'ny famonjena?

Fianarana fanampiny

Vakio ny "Teny farany nataon'l Josoà", tt. 523-526 ao amin'ny PM.

"Tamin'ireo vahoaka betsaka nivoaka avy tany Egypta, dia maro no nivavaka tamin'ny sampy. Nahery tokoa ny fahazarana ka nitohy tao amin'ny miafina izany fomba fanao izany, eny fa na taorian'ny fanorenam-ponenana tao Kanana aza. Fantatr'i Josoa ny fisian'izany faharatsiana izany teo anivon'ny Isiraelita, ary tsinjony miharihary tokoa ireo loza haterany. Niriny fatratra ny hahita fanavaozana tanteraka teo amin'ireo vahoaka hebreo. Fantany fa raha tsy manapa-kevitra ny hanompo an'i Jehovah amin'ny fony rehetra izy ireo, dia hanohy hihataka Aminy hatrany hatrany. (...) Ampahany tamin'ireo vahoaka hebreo ireo no mpivavaka marina, fa ny ankamaroany kosa dia mpanaraka fombafombam-pivavahana fotsiny ihany, samy tsy hita teo amin'ny fanompoany na ny hafanam-po na ny fitiavana. Nanompo sampy tao am-pony ny sasany saingy menatra ny hiaiky marina izany." - ST, 19 Mey 1881.

"Voarakitra tao amin'ny bokin'ny lalana io fanekena io mba ho voatahiry amim-pahamasinana. Rehefa izay dia nanangana vato lehibe iray teo ambanin'ny hazo terebinta i Josoa, teo anilan'ny tabernakelin'i Jehovah. 'Dia hoy Josoa tamin'ny vahoaka rehetra; Indro, io vato io ho vavolombelona amintsika; fa efa nahare ny teny rehetra nolazain'i Jehovah tamintsika io, dia ho vavolombelona aminareo io, fandrao handainga amin'Andriamanitrareo hianareo.' Mazava ny fanambaran'i Josoa eto fa ny toromarika sy ny fampitandremana nolazainy tamin'ny vahoaka dia tsy teniny tsy akory fa tenin'Andriamanitra. lo vato lehibe io no hampahatsiahy an'ireo taranaka mifandimby ny toe-javatra niseho izay tokony hotsaroan'izy ireo, ary koa ho vavolombelona hanameloka ny vahoaka raha toa izy ireo ka mitotongana ho amin'ny fanompoan-tsampy indray." - ST, 26 Mey 1881.

FANONTANIANA hifanakalozan-kevitra

1. Ifanakalozy hevitra ny dikan'izao andalan-teny izao: "fa Andriamanitra masina Izy, Andriamanitra saro-piaro" - Jos. 24:19. Amin'ny fomba ahoana no isehoan'ny fahasaro-piaron'Andriamanitra?

2. Ahoana no ifandraisan'ny fitiavantsika an'Andriamanitra amin'ny fahafa-hana misafidy nomeny antsika? Izany hoe, afaka ny ho tia Azy marina tokoa ve isika raha toa tsy tena nanana fahalalahana? Azo terena ve ny tena fitiavana? Raha tsy izany, nahoana?

3. Inona avy ny fomba ahafahan'ireo mpitarika ny fiangonana ankehitriny mampita ny fanilo amin'ny taranaka manaraka?

4. Eritrereto ny fiainan'i Josoa sy ny fehinkevitra izay milaza fa nandritra ny fotoana rehetra niainan'i Josoa dia nanompo an'i Jehovah ny Isiraelita. Inona ny fehinkevitra tianao hataon'ny olona momba ny fiainanao

Fizarana I: Topimaso

Fizarana I: Topimaso

Tsianjery: Josoa 24:15

Toko fototry ny fianarana: Josoa 24; Gen. 12:7; Deo. 17:19; Deo. 5:6; 1 Mpanj. 11:2, 4, 9; 2 Tim. 4:7, 8.

Tahaka ny fomban’i Mosesy, mifarana amin’ny lahateny iray izay ampitambaran’i Josoa ny vahoaka handray fanapahan-kevitra ny bokin’i Josoa. Rehefa avy niaina fiainana lava sy feno fanatontosana izy, dia vonona hamita ny iraka nampitahaina taminy i Josoa. Ao amin’ny tapany voalohany amin’ny lahateniny, ny tenin’i Josoa dia tenin’i Jehovah, mitantara ny zavatra nataon’Andriamanitra ho an’ny Isiraely nanomboka tamin’ny niantsoana an’i Abrahama (Jos. 24:1–13). Amin’ny fampiasana matoanteny 19 amin’ny mpisolo tena voalohany (“Izaho”), dia hamafisin’Andriamanitra fa tsy nanao na inona na inona ny Isiraely tamin’izany asa izany, mifanohitra amin’ny fampiasana matetika ny mpisolo tena faharoa “ianao/nareo” hamaritana ny Isiraely.

Ny tapany faharoa amin’ny lahateny dia manomboka amin’ny teny hoe “koa ankehitriny” (atta), mampiditra ny antson’i Josoa farany ho an’ny valin-teny ankehitriny, famporisihana ny vahoaka hampiasa ny fahafahany misafidy. Manaraka izany ny fankalazana ny fanavaozana ny fanekena, ary nisy vavolombelona roa natsangana: ny vahoaka tenany sy tsangambato vato iray hafa. Toy ny akon'ny fiafaran’ny Deoteronomia, ny fifandresen-dahatra eo amin’i Josoa sy ny vahoaka dia miteraka fifanandrinana eo amin’ny lalana roa: ny iray mankany amin’ny fanarahana ny didy, ny fitoniana ary ny firaisan-kina; ary ny iray hafa mankany amin’ny fivadihana, ny fisalasalana ary ny firodanana. Eo amin’io sampanan-dalana io no iankinan’ny fanapahan-kevitry ny tsirairay. Nataon’i Josoa mazava ny safidiny eo afovoan’ny toko: “...fa izaho sy ny ankohonako kosa, dia hanompo an’i Jehovah izahay” (Jos. 24:15).

Mifarana amin’ny fasana telo ny boky (Jos. 24:29–33). Ny fanamarihana momba ny toerana nandevenana ny sisa tamin’ny vatan’i Josefa dia mamarana ny tsingerina nanomboka tamin’ny Genesisy. Sahala amin’ny fahafatesan’i Arona sy Mosesy ao amin’ny Deoteronomia, ny fahafatesan’i Josoa sy Eliazara dia manamarika ny fiafaran’ny vanim-potoana iray. Ao anatin’ny vanim-potoana vaovao mbola tsy hay soratana, ny Isiraely dia afaka matoky ny fanoloran-tenan’Andriamanitra tsy miova amin’ny fampanantenany.

Fizarana II: Fanazavana

Tao Sikema Indray

Ao amin’ny Baiboly, ny jeografia dia teolojia koa. Ny fitantanan’Andriamanitra nitondra ny Isiraely tany Sikema tamin’ity fanavaozana ny fanekena ity dia tsy kisendrasendra. Taonjato maro talohan’izay, dia tany Sikema i Jakoba tamin’ny nisehoan’Andriamanitra taminy, nanoro azy handeha ho any Betela (Gen. 35:1). Ho fanomanana ny dia, dia namporisika ny ankohonany i Jakoba mba “hanary ireo andriamani-kafa izay eo aminareo, ary miaraha manadio ny tenanareo, ary ovay ny fitafianareo” (Gen. 35:2). Nanaraka izany ny vahoaka, nanolotra ny andriamani-kafa sy ny kavina, izay nalevina teo ambanin’ny hazo oaka avy eo. Vokatr’izany, dia nisy tahotra avy amin’Andriamanitra tamin’ny mponina tany Kanana mandra-pahatongan’i Jakoba tany Betela mba hanorina alitara ho fanomezam-boninahitra an’i Jehovah (Gen. 35:3–7). Tany Betela, Andriamanitra dia nanamafy indray ny fampanantenany tamin’i Jakoba tamin’ny teny mahazatra hoe: “Izaho no Andriamanitra Tsitoha; miteraha sy mitomboa; firenena iray sy firenena maro no hivoaka avy aminao, ary mpanjaka no hivoaka avy amin’ny valahanao. Ary ny tany izay nomeko an’i Abrahama sy Isaka dia homeko anao, ary ny taranakao any aorianao koa no homeko ny tany” (Gen. 35:11, 12).

Tahaka izany koa, i Josoa dia mampiroborobo ny fifohazana ara-panahy, nanamafy indray ny fanoloran-tenan’Andriamanitra amin’ny fampanantenany. Teo ambonin’ireo sampy nalevina no nijoroany, nampahatsiahy ny Isiraely ny loza ateraky ny fanompoan-tsampy sy ny maha-zava-dehibe ny fahatokiana. Amin’izao fotoana izao, ny zanak’Isiraely dia eo amin’io sampanan-dalana io ihany. Sikema dia toerana fandraisana fanapahan-kevitra, toerana hijerena ny ho avy nefa tsy manadino ny lasa. Ny safidy toy izany dia hamaritra ny anjara asan’ny tsirairay ary koa ny anjara asan’ny firenena Isiraely manontolo. Ny fanesorana ireo andriamani-kafa tany Sikema dia nanamafy ny maha-izy azy manokana ny ankohonan’i Jakoba. Ny fanontaniana tamin’ny andron’i Josoa dia ny hoe: moa ve ny Isiraely mbola hitoetra ho Isiraely sa tsia?

Izaho sa Izahay?

Ny iray amin’ireo fahasamihafana eo amin’ny fomba fijery an’izao tontolo izao amin’ny fiaraha-monina tandrefana ankehitriny sy ny fiaraha-monina tamin’ny andron’ny Baiboly dia ny fifandraisana eo amin’ny maha-olona tsirairay sy ny maha-olona miaraka amin’ny vondrona (corporate personality). Araka ny fotoana, ny safidy nataon’ny olona tsirairay dia hita foana ho mifandray amin’ny fiaraha-monina manontolo. Hita mazava izany ao amin’ny Josoa 24:6, izay ilazan’Andriamanitra hoe: “Dia nitondra ny rainareo nivoaka avy tany Egypta Aho, ary tonga teo amin’ny ranomasina ianareo”, na dia maro tamin’ireo mpihaino aza no mbola tsy teraka tamin’ny fotoana nisian’ny Eksodosy.

Wheeler Robinson no manam-pahaizana voalohany nampiasa ny hevitra momba ny “corporate personality” amin’ny lahatsoratry ny Baiboly. Ity hevitra ity, izay avy amin’ny lalàna anglisy, dia manondro “ny zava-misy fa ny vondrona na ny fikambanana dia azo raisina ara-dalàna ho toy ny olona iray, manana ny zo sy ny adidin’ny olona iray.” Robinson dia mampiasa ny teny amin’ny fomba roa: andraikitra iombonana sy fisoloan-tena iombonana. Na dia nisy aza ny fitsikerana noho ny tsy fahampian’ny fahamatorana sy ny fampiasana fitsipika ara-tsosialy efa lany andro, ny hevitr’i Robinson dia tsy tokony hohadinoina tanteraka. Amin’ny fandalinana ny Baiboly, ny heviny dia novaina ho “firaisankina iombonana” (corporate solidarity), izay manondro ny fifandraisana miverina sy miverina eo amin’ny olona tsirairay sy ny fiaraha-monina izay nisy tao amin’ny fisainan’ny Semitika. Ny asan’ny tsirairay dia tsy asan’ny olona iray fotsiny, satria misy fiantraikany amin’ny fiaraha-monina izany, ary ny mifanohitra amin’izany koa. Ny tsirairay dia matetika misolo tena ny fiaraha-monina, ary ny mifanohitra amin’izany koa.

Ny firaisankina iombonana dia tsy zava-misy tsy azo lavina ao ambadiky ny lahatsoratry ny Baiboly fotsiny—ary mbola velona ao anatin’ny fiaraha-monina maro izay manome lanja ny fifampiankinana, ny fitoviana ary ny maha-fianakaviana mafy orina ankehitriny—fa petra-kevitra fototra amin’ny fampitahana ao amin’ny Baiboly (biblical typology). Raha ny marina, dia ao am-pon’ny filazantsara izany. Amin’ny lafiny ratsy, na dia tsy tompon’andraikitra amin’ny fahotan’i Adama aza isika, ny fahalavoany dia namoha varavarana ho an’ny ratsy, izay tsy nisy afaka nifehy azy afa-tsy i Kristy. Araka ny nolavin’i Paoly: “Tahaka ny nidiran’ny ota avy amin’ny olona iray ho amin’izao tontolo izao, ary ny fahafatesana avy amin’ny ota, ary tamin’izany dia niely tamin’ny olona rehetra ny fahafatesana, satria samy efa nanota izy rehetra” (Rom. 5:12). Amin’ny lafiny tsara, ny fandresen’i Kristy amin’ny maha-Adama vaovao azy, mpisolo tena ny olombelona vaovao, dia mitondra ny herin’ny tsara sy ny fahafahana mandresy ho an’ny rehetra: “Nisy iray maty hamonjy ny olona rehetra, dia maty koa ny olona rehetra” (2 Kor. 5:14). Nampian’i Paoly izany hevitra izany tamin’ny filazana hoe: “Koa tahaka ny nahatongavan’ny fanamelohana tamin’ny olona rehetra tamin’ny fahatafintohinana iray, dia toy izany koa no nahatongavan’ny fanamarinana hahazoana fiainana tamin’ny asa fahamarinana iray ho an’ny olona rehetra” (Rom. 5:18).

Fahafahan’ny Tsirairay

Ao anatin’ny tontolon’ny fitahiana sy ny fanozonana ara-potoana ao amin’ny fanekena, Andriamanitra dia tsy nanasazy na nitsara ny vahoakany ho toy ny olona tsirairay. Ny sarin’ny fiangonana ao amin’ny Testamenta Vaovao ho toy ny tenan’i Kristy dia miorina amin’izany fahatakarana ara-piaraha-monina izany. Ao amin’ny Testamenta Taloha, ny fitambaran’ny fanapahan-kevitry ny tsirairay dia nisy fiantraikany hatrany amin’ny vahoaka manontolo. Izany hevitra izany dia hita taratra amin’ny vavak’i Daniela, izay nangatahany famelan-keloka ho an’ny ota izay tsy nataony manokana (Daniela 9).

Na izany aza, ny Soratra Masina dia manamafy mazava ny lanjan’ny fahafahan’ny tsirairay. Araka ny voalazan’i Ezekiela: “Ny fanahy izay manota no ho faty. Ny zanaka tsy hitondra ny heloky ny rainy, ary ny rainy tsy hitondra ny heloky ny zanany. Ny fahamarinan’ny marina ho aminy ihany, ary ny faharatsian’ny ratsy fanahy ho aminy ihany” (Ezek. 18:20; ampitahao amin’ny Deo. 24:16). Amin’ny fomba fijery mandrakizay, Andriamanitra dia hifandray amintsika tsirairay. Afaka mitondra ny vokatry ny fahotan’ny hafa isika saingy tsy mitondra ny fahamelohany.

Ny lahateny farany nataon’i Josoa dia mampiseho izany fifandanjana eo amin’ny maha-izy ny vondrona sy ny maha-izy ny tsirairay izany. Raha amin’ny lafiny iombonana no lazainy ny asan’ny fanavotana nataon’Andriamanitra tamin’ny lasa sy ny filazana ny asan’ny fitsarana amin’ny ho avy, ny antsony kosa dia ho an’ny tsirairay. Ity fahafahan’ny tsirairay ity dia tokony ho takatra ao anatin’ny fetran’ny fanekena. Raha ny marina, ny fahafahana tsy misy fitsipika dia fahabangan-toerana. Ny olona dia afaka manapa-kevitra na hanambady na tsia, saingy rehefa manaiky hivady izy ireo, dia voafatotra ao anatin’ny fetran’ny fanekem-panambadiana. Amin’ny fampiharana, ny fahafahana tsy voafehy dia mivadika ho fanandevozana.

Ao amin’ny fitenin’ny Baiboly, zava-dehibe ny manamarika fa ny fanafahana amin’ny fanandevozana dia antsoina hoe fanavotana, fa tsy fahafahana (freedom). Rehefa niala tany Egypta ny Isiraely, dia tsy ny fahafahana misafidy ny hanompo na tsia fotsiny no zava-dehibe, fa ny fahafahana misafidy hoe iza no hotompoina. Raha ny marina, “ny fanambaran’i Josoa dia manamafy fa ireo izay tonga Isiraely dia ireo izay nofidina sy novonjen’i Jehovah. Ireo izay mijanona ho Isiraely kosa dia ireo izay misafidy sy manompo an’i Jehovah.” Amin’izany lafiny izany, “ny fahafahana dia ny toetra mipoitra rehefa avy niasa Andriamanitra mba hanesorana ny vato misakana rehetra—ara-piaraha-monina, ara-panahy (ota sy fahafatesana), ara-toe-karena ary ara-panjakana—izay manakana ny tanjon’ny fahariana antsika. Ity tanjona ity dia ny hahalala, hitia, hivavaka ary hifaly amin’Andriamanitra mandrakizay.”

Ny fahafahana no fanomezana mahery vaika indrindra nomen’Andriamanitra ny zavaboariny. Na izany aza, araka ny asehon’ny tantaran’ny olombelona, izany koa no mampidi-doza indrindra satria azo ampiasaina amin’ny fomba ratsy ka mitondra voka-dratsy mampalahelo. Andriamanitra dia fitiavana, ary tsy misy fitiavana raha tsy misy fahafahana. Noho izany, ny olana dia tsy ny hoe manana fahafahana isika sa tsia, fa ny fomba hampiasantsika izany fanomezana mahagaga izany. Izany fanontaniana izany no novaliana tany amin’ny faran’ny bokin’i Josoa.

Fizarana III: Fampiharana amin’ny Fiainana

Ny Fanambin’ny Fahafahana

Tsy mora ny ho afaka. Ity hevitra ity dia aseho amin’ny tantaran’ny Isiraely, izay nentin’Andriamanitra tany an-tany efitra mba hianatra ny fototry ny fahafahana. Na dia naharitra aza io vanim-potoana io, ny sekolin’ny tany efitra dia tsy natao haharitra mihoatra ny herintaona sy tapany—tokony ho teo anelanelan’ny Eksodosy sy ny fahatongavana tany Kadesy-barnea.

1. Nahoana isika no mila mianatra ny fomba fampiasana ny fahafahana?

2. Raha ray aman-dreny ianao, ahoana no fomba ampianaranao ny zanakao hampiasa ny safidiny malalaka? Ifanakalozy hevitra ny hevitrao.

3. Ahoana no ahafahan’ny toe-javatra sarotra manampy amin’ny fianarantsika?

Ny Fanompoan-tsampy Ankehitriny

Diniho ity famaritana ny sampy naroson’i Martin Luther ity: “Ny fitokisana sy ny finoan’ny fo irery no manao ny Andriamanitra sy ny sampy. . . Na inona na inona iankinan’ny fonao sy itokisanao, dia izany no tena Andriamanitrao.” Ny fanompoan-tsampy dia singa fototra tamin’ny kolontsaina tamin’ny andron’ny Baiboly. Tena loza mitatao ho an’ny vahoakan’Andriamanitra izany, izay nitarika an’i Isiraely sy Joda tamin’ny fahababoana tamin’ny farany.

• Na dia tsy mivavaka amin’ny sarivongan’ireo andriamanitra aza ianao amin’ny maha-Adventista mitandrina ny andro fahafito anao, amin’ny fomba ahoana no mbola mety ho loza mitatao ho an’ny finoanao ny fanompoan-tsampy?

Ny Fiafarana

Tahaka ny Deoteronomia, ny bokin’i Josoa dia mifarana amin’ny firesahana momba ny toerana fandevenana. Toa hafahafa ny mamarana boky iray izay miresaka momba ny fandresena amin’ny antsipiriany toy izany.

1. Nahoana araka ny hevitrao no mifarana amin’izany fomba izany ilay boky?

2. Inona no hafatra ampitain’Andriamanitra momba ny toetry ny fitarihana sy ny fanaraha-masony mitohy ny tantara?

3. Inona no fiantraikan’izany hafatra izany amin’ny fomba fijerinao ny fitarihana sy ny fitantanan’Andriamanitra ny fiangonana?